منظور از ارزشگذاری چیست؟

منظور از ارزشگذاری استارتاپ ها و شرکت ها چیست؟

ارزشگذاری به فرآیند تعیین ارزش فعلی یک دارایی، شرکت یا کسب و کار چه از نظر دارایی های مشهود و چه نامشهود گفته می شود. ارزشگذاری عبارت است از فرآیند برآورد بها و ارزش جاری یک دارایی یا شرکت که نقش مهمی در شرکت دارد. در واقع در مبحث ارزشگذاری علاوه بر دانش فنی بالا و توانایی در انجام محاسبات پیچیده ریاضی، به خلاقیت هم نیاز است چراکه تحلیلگر باید بتواند برای مدل ایجاد شده، مفروضاتی را در نظر بگیرد و طبق این مفروضات، محاسبات خود را پیش ببرد.

در فرآیند ارزشگذاری دارایی های مشهود و نامشهود (برند، دانش فنی و …) از چهار دسته مدل استفاده می شود که برای انتخاب مدل بهینه، بای ماهیت و هدف از ارزشگذاری شرکت را در نظر گرفت.

مدل های ارزشگذاری

مدل هایی که در مبحث ارزشگذاری وجود دارند به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند که هر یک به طور خاص، ارزش دارایی ها و شرکت ها را تحلیل و ارزیابی می کنند. این دسته بندی شامل رویکرد هایی است که به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف مالی، اقتصادی و استراتژیک شرکت ها می پردازد. هر مدل، با استفاده از اصول و متدولوژی خاص خود، ابزارهایی برای ارزیابی دقیق و جامع تر ارائه می دهد. در ادامه، به بررسی و تحلیل دقیق‌تر هر یک از این رویکردها خواهیم پرداخت.

روش های مبتنی بر دارایی

رویکرد ارزشگذاری مبتنی بر دارایی یکی از روش‌های اصلی و متداول در ارزیابی شرکت‌ها است. این روش بر ارزشگذاری مقدار و کیفیت دارایی‌هایی که شرکت در اختیار دارد تمرکز می‌کند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل اموال فیزیکی، ماشین‌آلات، تجهیزات، موجودی کالا و گاهی اوقات دارایی‌های ناملموس مانند برند شرکت یا حقوق مالکیت فکری باشند. این روش به‌ویژه برای شرکت‌هایی که به طور سنگین در دارایی‌های فیزیکی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بسیار مفید است و می‌تواند تصویر دقیقی از وضعیت مالی و پتانسیل شرکت ارائه دهد.

علاوه بر این، این روش ارزیابی در صنایعی که دارایی‌های فیزیکی بخش عمده‌ای از ارزش شرکت را تشکیل می‌دهند (مانند تولید، املاک و مستغلات) کاربرد بیشتری دارد. در واقع، از آنجایی که دارایی‌ها به‌طور ملموس و دارای ارزش واقعی هستند، این روش به عنوان یکی از شیوه‌های ساده و شفاف شناخته می‌شود که می‌تواند نیازهای سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران مالی را به خوبی برآورده کند. علاوه بر این مزایا، هنگامی که این روش به‌درستی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند ارزیابی دقیق‌تری از سلامت و قوت مالی شرکت ارائه دهد.

روش های مبتنی بر جریان نقدی

ارزشگذاری بر اساس روش های مبتنی بر جریان نقدی (DCF) یکی از دقیقترین و جامعترین روش های ارزیابی شرکت هاست که بر توانایی در تولید جریان های نقدی در آینده تمرکز دارد. این رویکرد به طور گسترده ای توسط تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران استفاده می شود، زیرا تصویری شفاف از پتانسیل ایجاد ارزش یک شرکت ارائه می دهد. این روش به ویژه برای شرکت هایی که درآمد های پایداری دارند و به طور مدام جریان های نقدی تولید می کنند، کاربرد دارد.

برخلاف روش های مبتنی بر دارایی، DCF به تحلیل عملکرد مالی شرکت ها و چشم انداز آینده می پردازد که در نتیجه می تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا تصمیم گیری های دقیق تری درباره سرمایه گذاری ها بگیرند. این روش به دلیل توجه به جریان های نقدی و ریسک های مربوط به آنها، به عنوان یک ابزار قدرتمند برای ارزیابی شرکت ها شناخته می شود زیرا بر توانایی شرکت در تولید ثروت (بلند مدت) تمرکز دارد.

روش های نسبی

ارزشگذاری بر اساس روش‌های نسبی یکی از رویکردهای مهم در ارزیابی شرکت‌هاست که به جای تمرکز بر ارزش ذاتی، بر مقایسه شرکت با دیگر شرکت‌های مشابه در همان صنعت یا بازار تکیه دارد. این روش به تحلیل‌گران امکان می‌دهد تا با در نظر گرفتن موقعیت نسبی شرکت در بازار و صنعت، ارزیابی کلی‌تری از وضعیت آن ارائه دهند. یکی از مزایای این رویکرد، سادگی و سرعت استفاده از آن است، زیرا بر اساس داده‌های موجود از شرکت‌های دیگر می‌توان به نتایج قابل اعتمادی دست یافت. همچنین، این روش در شرایطی که ارزیابی دقیق و عمیق ارزش‌گذاری ذاتی ممکن نباشد، مانند زمان‌هایی که عدم قطعیت‌های زیادی در بازار وجود دارد، به‌عنوان یک ابزار کارآمد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش های کیفی و شهودی

ارزشگذاری شرکت ها و کسب و کار ها بر اساس روش های کیفی و شهودی به رویکردهایی اطلاع می شود که به ارزیابی ارزش شرکت ها بر اساس ویژگی ها و خصوصیات غیر عددی و غیرمالی توجه دارند. این روش‌ها به تحلیل و بررسی عواملی مانند مدیریت، فرهنگ سازمانی، مزیت‌های رقابتی، و چشم‌انداز بازار می‌پردازند و بیشتر بر روی ارزیابی جنبه‌های نرم و غیرقابل اندازه‌گیری شرکت تمرکز دارند و می‌توانند به شناسایی ارزش‌های پنهان و فرصت‌های بالقوه کمک کنند. این رویکردها به‌ویژه در شرایطی که داده‌های مالی محدود یا ناقص هستند، می‌توانند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهند.

چرا باید ارزشگذاری کنیم؟

صاحبان کسب‌ و کارها به دلایل مختلفی نیاز به ارزشگذاری و تعیین ارزش روز کسب‌وکار خود دارند. تغییرات در ساختار مالکیت، مانند فروش سهام، ادغام یا تجزیه شرکت‌ها، نیازمند ارزشگذاری دقیق برای ایجاد مبنایی جهت مذاکرات است. همچنین در هنگام عرضه اولیه سهام در بورس، تعیین ارزش پایه ضروری است تا شرکت به‌طور منصفانه ارزیابی شود. ارزیابی عملکرد تیم‌ها و استراتژی‌های مختلف نیز از دیگر دلایل است، زیرا به صاحبان کسب‌وکار امکان می‌دهد تا تأثیر اقدامات مدیریتی را بر کسب‌وکار خود بسنجند. سرمایه‌گذاران نیز برای ارزیابی رشد سرمایه خود در شرکت‌های زیرمجموعه به ارزشگذاری دوره‌ای نیاز دارند تا کسب و کار خود را توسعه داده و جذب سرمایه کنند.

دارایی های نامشهود

دارایی‌های نامشهود به‌طور مستقیم از خود کسب‌وکار نشأت می‌گیرند و بدون وجود کسب‌ و کار، این دارایی‌ها مفهومی ندارند. برای مثال، سرقفلی نمادی از امتیاز و اعتباری است که در نتیجه فعالیت‌های کسب‌ و کار ایجاد می‌شود. همچنین، مواردی مانند آدرس ایمیل شرکت، نمادی از اعتمادی است که از سوی مشتریان به دست آمده و به عنوان یک حق و دارایی برای شرکت محسوب می‌شود. بنابراین، تمامی دارایی‌های نامشهود از ارتباط شرکت با مشتریان و بازار و از طریق فعالیت‌های جاری کسب‌وکار شکل می‌گیرند.

انواع دارایی های نامشهود

• هرطبقه از دارایی های نامشهود شامل گروهـی از دارایی هـا بـا ماهيـت و كـاربرد مـشابه در عمليات واحد تجاری است. نمونه اين طبقات جداگانه به قرار زير است:
•  حق اختراع
•  حق تاليف و حق تكثير
• سرقفلي محل كسب (حق كسب، پيشه يا تجارت)
• علامت تجاري و نام تجاری
•  حق امتياز و فرانشيز
•  نرم افزار رايانه ای
•  حق استفاده از خدمات عمومی
• برند
• و …

چالش‌های ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود

ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود یکی از پیچیده‌ترین مسائل در حوزه مدیریت مالی و حسابداری است. برخلاف دارایی‌های ملموس که به راحتی قابل اندازه‌گیری و ارزیابی هستند، دارایی‌های نامشهود مانند برند، مالکیت فکری، و دانش فنی به دلیل غیرملموس بودن و وابستگی به عوامل متعدد داخلی و خارجی، تعیین ارزش دقیقی ندارند. نبود استانداردهای جهانی یکپارچه، دشواری در محاسبه تاثیر اقتصادی، و نوسانات شدید ارزش این دارایی‌ها از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی هستند که شرکت‌ها و سازمان‌ها در فرآیند ارزش‌گذاری با آن‌ها مواجه می‌شوند.

عدم وجود استانداردهای جهانی یکپارچه

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود، نبود استانداردهای جهانی ثابت است. برخلاف دارایی‌های ملموس که به سادگی از طریق مدل‌های محاسباتی و حسابداری استاندارد می‌توان آن‌ها را ارزیابی کرد، ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود با توجه به ماهیت خاص و گاه غیرقابل لمس آن‌ها، پیچیدگی‌های بسیاری دارد. به عنوان مثال، ارزش یک برند می‌تواند در بازارهای مختلف با توجه به محبوبیت محلی و عوامل فرهنگی تفاوت داشته باشد.

دشواری در ارزیابی تاثیر اقتصادی دارایی‌های نامشهود

در بسیاری از موارد، تعیین دقیق تاثیر اقتصادی دارایی‌های نامشهود به دلیل نبود داده‌های مالی یا آماری مرتبط دشوار است. این موضوع به ویژه در مورد دارایی‌هایی مانند مالکیت فکری و دانش فنی بیشتر صدق می‌کند، زیرا ارزیابی ارزش اقتصادی آن‌ها به عوامل مختلفی همچون نوآوری، بهره‌وری و رشد بلندمدت بستگی دارد که به راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند.

نوسان در ارزش دارایی‌های نامشهود

برخلاف دارایی‌های ملموس که به مرور زمان به‌صورت قابل پیش‌بینی مستهلک می‌شوند، دارایی‌های نامشهود ممکن است دچار نوسانات زیادی شوند. به عنوان مثال، ارزش یک برند به شدت تحت تاثیر عوامل خارجی همچون تغییرات در رفتار مصرف‌کننده، رقابت بازار یا تغییرات اجتماعی و فرهنگی است که ممکن است در کوتاه‌مدت به شدت تغییر کند.

مشکلات در محاسبه ارزش مالکیت فکری

مالکیت فکری، شامل حق امتیازها، پتنت‌ها و کپی‌رایت‌ها، از جمله مهم‌ترین دارایی‌های نامشهود است که ارزش‌گذاری آن با چالش‌های خاص خود روبه‌روست. به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و تنوع در چارچوب‌های حقوقی در کشورهای مختلف، تعیین ارزش اقتصادی دقیق این دارایی‌ها به ویژه در معاملات بین‌المللی به سختی انجام می‌گیرد.

مزایا ارزشگذاری

ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود به‌طور فزاینده‌ای اهمیت یافته است، چرا که این دارایی‌ها به‌ویژه در دنیای امروز، نقش حیاتی در موفقیت و رقابت‌پذیری شرکت‌ها دارند. ارزشگذاری این دارایی ها به ما کمک می کند تا:

• تصمیم گیری های استراتژیک بهبود یابد
• اعتماد سرمایه گذاران افزایش یابد و جذب سرمایه آسان تر شود
• ارزش برند تجاری افزایش می یابد
• دارایی های غی ملموس ارزیابی می شوند و مدیریت می شوند.

هدف از ارزشگذاری

ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود با اهداف متعددی انجام می‌شود و وظیفه ارزشگذار است که هدف اصلی این فرآیند را به‌درستی درک کند و تصمیم بگیرد. برخی از شرایط متداول که شامل ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود می‌شوند عبارتند از: گزارشگری مالی، مانند حسابداری ترکیب‌های تجاری و تحلیل کاهش ارزش؛ گزارشگری مالیاتی، به‌ویژه برای تحلیل قیمت‌گذاری انتقالی و برنامه‌ریزی مالیاتی؛ دعاوی حقوقی، مانند دعاوی میان سهامداران یا محاسبات خسارت؛ و سایر رویدادهای قانونی یا حقوقی، نظیر مصادره حکومتی. همچنین، این ارزشگذاری‌ها می‌توانند به عنوان بخشی از خدمات مشاوره، وثیقه‌دهی و حمایت از قراردادهای مالی و معاملات انجام شوند.

نقش ارزشگذاری دارایی های نامشهود در جذب سرمایه و سرمایه گذار

ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاران دارد. این دارایی‌ها به عنوان منابع کلیدی مزیت رقابتی، اغلب توسط سرمایه‌گذاران ارزیابی می‌شوند. سازمان‌ها با شناسایی و ارزش‌گذاری دقیق این دارایی‌ها می‌توانند ارزش واقعی کسب‌وکار خود را نشان دهند، که موجب افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران می‌شود. از سوی دیگر، وجود دارایی‌های نامشهود قوی نشان‌دهنده پتانسیل رشد بیشتر و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری است.

• نمایش ارزش واقعی شرکت: بسیاری از شرکت‌ها دارایی‌های نامشهود ارزشمندی دارند که در صورت شناسایی و ارزش‌گذاری درست، می‌توانند ارزش کلی شرکت را به‌طور چشمگیری افزایش دهند. این دارایی‌ها شامل برند، روابط مشتری، مالکیت فکری و تخصص کارکنان هستند. سرمایه‌گذاران با دیدن این دارایی‌ها می‌توانند اطمینان بیشتری از پتانسیل سودآوری شرکت پیدا کنند.
• ایجاد مزیت رقابتی: دارایی‌های نامشهود به عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع مزیت رقابتی یک شرکت شناخته می‌شوند. به عنوان مثال، برندهای شناخته‌شده یا پتنت‌های منحصربه‌فرد می‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا در بازار نسبت به رقبا برتری داشته باشند و این امر به جذب سرمایه‌گذارانی که به دنبال سودهای بلندمدت هستند، کمک می‌کند.
• کاهش ریسک سرمایه‌گذاری: ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری را به حداقل برسانند. دارایی‌های نامشهود پایدار می‌توانند نقش بیمه‌نامه‌ای در برابر تغییرات و نوسانات بازار داشته باشند. برای مثال، یک برند قوی می‌تواند در دوران بحران‌های اقتصادی نیز فروش خود را حفظ کند و از افت درآمد جلوگیری کند.
• افزایش شفافیت مالی: برای سرمایه‌گذاران، شفافیت مالی و درک دقیق از ارزش‌های دارایی‌های شرکت بسیار مهم است. ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود این شفافیت را فراهم کرده و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری انجام دهند.
• جذب سرمایه‌گذاران استراتژیک: سرمایه‌گذاران استراتژیک معمولاً به دنبال کسب‌وکارهایی هستند که بتوانند در حوزه‌های کلیدی از جمله نوآوری، تکنولوژی و برندینگ سرمایه‌گذاری کنند. ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود می‌تواند این فرصت‌ها را به وضوح نمایان کند و سرمایه‌گذارانی را جذب کند که به دنبال مشارکت در رشد بلندمدت شرکت هستند.

اهمیت مشاور درارزشگذاری دارایی‌های نامشهود

دارایی های نامشهود به دلیل غیرمادی بودن، ارزشگذاری صحیح آن‌ها یکی از چالش‌های مهم سازمان‌ها است. مشاوران با دانش و تجربه خود می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در شناسایی و ارزیابی این دارایی‌ها ایفا کنند.

ارزیابی جامع و دقیق دارایی‌های نامشهود

یکی از اولین و مهم‌ترین قدم‌ها در تعیین ارزش دارایی‌های نامشهود، شناسایی و ارزیابی جامع این دارایی‌ها است. بسیاری از شرکت‌ها ممکن است به‌درستی از تمام دارایی‌های نامشهود خود آگاهی نداشته باشند یا نتوانند به‌طور دقیق ارزش آن‌ها را تخمین بزنند. در چنین شرایطی، مشاوران با دانش تخصصی خود، قادر هستند تا به شناسایی و دسته‌بندی این دارایی‌ها کمک کنند.

مشاوران با بررسی دقیق اسناد و مدارک، مصاحبه با مدیران و کارشناسان، و تحلیل داده‌های موجود می‌توانند پتانسیل واقعی دارایی‌های نامشهود یک شرکت را کشف کنند. این اطلاعات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای استفاده از این دارایی‌ها داشته باشند و از آن‌ها برای تقویت مزیت رقابتی خود بهره‌برداری کنند.

انتخاب روش‌های مناسب برای ارزشگذاری

ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود به روش‌های متنوع و پیچیده‌ای نیاز دارد. بسته به نوع دارایی، صنعت مربوطه، و شرایط اقتصادی، مشاوران باید روش‌های مناسب برای ارزیابی این دارایی‌ها را انتخاب کنند. مشاوران با تحلیل دقیق و مقایسه این روش‌ها، بهترین رویکرد را برای هر شرکت پیشنهاد می‌دهند.

تحلیل ریسک‌ها و فرصت‌ها در ارزشگذاری

یکی از دیگر از وظایف اصلی مشاوران در فرآیند ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود، شناسایی و تحلیل ریسک‌ها و فرصت‌ها است. دارایی‌های نامشهود معمولاً به‌دلیل ماهیت غیرمادی و پیچیدگی‌های مرتبط با آن‌ها با ریسک‌های خاصی مواجه هستند. مشاوران می‌توانند با بررسی دقیق این ریسک‌ها و تحلیل آن‌ها، به شرکت‌ها کمک کنند تا تصمیمات بهتری در مورد مدیریت این دارایی‌ها بگیرند.

به عنوان مثال، در ارزشگذاری دانش فنی یک شرکت، مشاوران می‌توانند بررسی کنند که آیا این دانش به‌روز است و توانایی رقابت با سایر فناوری‌ها را دارد یا خیر. همچنین، آن‌ها می‌توانند فرصت‌های جدیدی که ممکن است از طریق بهینه‌سازی یا تجاری‌سازی این دانش به‌وجود بیاید را شناسایی کنند.

کمک به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و مدیریتی

ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود یکی از ابزارهای مهم برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک است. مشاوران با ارائه تحلیل‌های دقیق و اطلاعات مورد نیاز به مدیران ارشد شرکت، به آن‌ها کمک می‌کنند تا تصمیمات کلیدی خود را با آگاهی بیشتر و دقت بالاتر اتخاذ کنند.

برای مثال، در صورتی که یک شرکت به‌دنبال ورود به بازار جدید باشد، مشاوران می‌توانند با ارزشگذاری دقیق دارایی‌های نامشهود مانند برند و شبکه توزیع، به شرکت کمک کنند تا استراتژی‌های مناسبی برای توسعه کسب‌وکار خود اتخاذ کند.

تسهیل فرآیندهای حسابداری و مالی

ثبت دارایی‌های نامشهود در دفاتر مالی به‌خاطر ماهیت غیرمادی آن‌ها یکی از چالش‌های مهم شرکت‌ها است. مشاوران با آگاهی کامل از قوانین حسابداری و استانداردهای مالی، به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا دارایی‌های نامشهود خود را به‌درستی در دفاتر مالی ثبت کنند و از هرگونه ریسک مالیاتی یا قانونی جلوگیری کنند.

علاوه بر این، ارزشگذاری دقیق دارایی‌های نامشهود می‌تواند در فرایندهای مالی مختلف مانند افزایش سرمایه، تجدید ارزیابی و گزارش‌های مالی نقش کلیدی ایفا کند.

بهبود عملکرد سازمانی از طریق دارایی‌های نامشهود

یکی دیگر از خدمات مهم مشاوران در ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود، کمک به شرکت‌ها برای بهینه‌سازی بهره‌برداری از این دارایی‌ها است. پس از ارزشگذاری دقیق، شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از اطلاعات به‌دست آمده، استراتژی‌های بهبود عملکرد سازمانی خود را توسعه دهند.

برای مثال، اگر مشخص شود که برند یک شرکت از ارزش بالایی برخوردار است، می‌توان از این دارایی به‌عنوان ابزار تبلیغاتی و بازاریابی استفاده کرد. همچنین، در صورتی که دانش فنی یا شبکه‌های توزیع شرکت ارزش قابل‌توجهی داشته باشند، شرکت می‌تواند از این دارایی‌ها برای بهبود فرایندهای تولید و توزیع محصولات استفاده کند.

خدمات سان اوج پویان اسپادانا در این زمینه

تیم مشاوران سان اوج پویان اسپادانا با بیش از ۲۰ سال سابقه به عنوان کارگزار ارزشگذاری دارایی های نامشهود (معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) و اولین شرکت دارای مجوز در استان اصفهان توانسته خدمات گسترده، متنوع و تخصصی پیش امکانسنجی، امکانسنجی، تحقیقات بازار و ارزش گذاری دارایی های مشهود و نامشهود (دانش فنی، برند، مالکیت فکری  و…) را با نگاه توسعه ای به حوزه های گوناگون اکوسیستم اقتصادی ارائه نماید.

تیم متخصص سان اوج پویان اسپادانا با استفاده از تجربیات عمیق و دانش روز، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ارزش واقعی دارایی‌های خود را شناسایی کرده و فرصت‌های بهینه‌سازی و توسعه در بازارهای مختلف را شناسایی کنند. این رویکرد توسعه‌ای و جامع، به مشتریان ما امکان می‌دهد تا با دیدگاهی استراتژیک و بر اساس تحلیل‌های دقیق، تصمیمات بهتری در خصوص سرمایه‌گذاری‌ها و استراتژی‌های تجاری خود اتخاذ کنند.